امروزه به
کارگیری فناوری
های دیجیتال به
عنوان یک راه
حل بالقوه در راستای بهبود عملکرد و پایداری سیستم
های تولید کشاورزی بشمار می
روند. این فناوری
ها دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست
محیطی بسیاری هستند که می
توانند بخش کشاورزی و غذایی را از نظر زیست
محیطی کارآمدتر، فراگیرتر و پایدارتر کرده و در نتیجه مزایای قابل
توجهی را برای کشاورزان، مصرف
کنندگان و به
طورکلی جامعه ایجاد نمایند
. به طور مثال کشاورزان با استفاده نوآوری
های متعدد پیشرفته مانند ماشین
آلات و کودهای شیمیایی، سنسورها، هواپیماهای بدون سرنشین و… کنترل بهتری در رابطه رشد محصولات زراعی و نگهداری دام
ها به دست آورده اند. همچنین، داده
ها و ابزارهای دیجیتال موجب افزایش سرعت بهره
وری و بهبود آن در مزرعه و استفاده از منابع در مقابل تغییرات آب
وهوایی می
شوند. این نتیجه زمانی حاصل می
شود که از سیستم
های هوشمند در بخش کشاورزی استفاده شود. ازاین
رو بهبود فرایند بهره
وری در تولید اولیه محصولات کشاورزی، زنجیره تأمین، عملکرد لجستیک، کاهش ضایعات مواد غذایی از موضوعات قابل
توجه در بخش کشاورزی است به
شرط اینکه فناوری
های دیجیتالی قابل
پیاده
سازی باشند. علاوه بر این، همه
گیری کووید نیاز به کاربرد فناوری
های دیجیتالی در بخش صنایع غذایی را بیش از گذشته نمایان نموده و موجب معرفی و پذیرش فناوری
های دیجیتالی در این زمینه شده است.
بررسی
ها نشان می
دهد که در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا توجه کمتری به مقوله کشاورزی دیجیتال بخصوص استفاده از داده
ها و ابزارهای دیجیتال شده است، به
طوری
که در منطقه «منا»، بخش کشاورزی همچنان به شیوه سنتی اداره می
شود؛ بنابراین در اکثر کشورهای منطقه، این بخش به
شدت از دو منظر عوامل طبیعی و انسانی دارای محدودیت
های بسیاری است. بااین
وجود، توسعه پایدار بخش کشاورزی و مواد غذایی برای بهبود عملکرد اقتصادی، اشتغال، ثبات اجتماعی و امنیت غذایی از اهمیت حیاتی در جوامع کمتر توسعه
یافته، برخوردار است؛ زیرا این صنعت، سهم معتدل اما مهمی در اقتصاد کشورهای منطقه به
ویژه آفریقا و خاورمیانه دارد. علی
رغم اینکه بهبود عملکرد محصولات کشاورزی می
تواند به بهبود تراز تجاری از طریق کانال صادرات کمک کند و گسترش صادرات محصولات کشاورزی می
تواند جریانات ارزی را افزایش دهد، تولید محصولات کشاورزی در منطقه خاورمیانه و شمال افریقا، با چالش
هایی از جمله کمبود و استفاده ناکارآمد از منابع طبیعی، شیوه
های کشاورزی غیرمطلوب و مدیریت ضعیف به دلیل ضعف خدمات توسعه، زیرساخت ضعیف و ادغام ضعیف بازارهای ورودی و خروجی مواجه است. این چالش
ها به طور نامتناسبی بر کشاورزان خرده مالک که به دلیل ظرفیت محدود منابع تولیدی در برابر مخاطرات اقلیمی نیز آسیب
پذیر هستند، در مقایسه با دیگر کشاورزان به دلیل عواملی مانند حجم کمتر تولید آنها، هزینه
های مبادله بیشتر، ظرفیت محدودتر برای سرمایه
گذاری، کاهش دسترسی به
بازار و قدرت چانه
زنی ضعیف تأثیر می
گذارد
. در همین راستا در ادامه به آموخته
هایی از تجربیات کشور نیجریه در زمینه استفاده از داده
ها و ابزارهای دیجیتال در مدیریت داده
های ورودی مزرعه و تجارت محصولات کشاورزی می
پردازیم.
بسترهای تجارت الکترونیک نیجریه
در طی سالیان گذشته کشور نیجریه در زمینه مهارت و کارآفرینی
های دیجیتالی اقدام به سرمایه
گذاری کرده است که این امر منجر به توسعه و گسترش شرکت
های
AgTech با رشد تصاعدی بالا شده است. کشور نیجریه با 200 میلیون نفر جمعیت زیر 30 سال، دارای بیشترین جمعیت جوان است و 47 درصد از جمعیت غرب آفریقا را در خود جای
داده است. این کشور با داشتن بزرگ
ترین بازار تلفن همراه در جنوب صحرای آفریقا که توسط زیرساخت
ها و اتصالات با پهنای باند وسیع به
صورت دقیق و قوی پشتیبانی می
شود، پتانسیل بالایی جهت تقویت سیستم
های کشاورزی/ غذایی و ایجاد اشتغال از طریق یک اکوسیستم دیجیتال قوی دارد. اکوسیستم دیجیتال محیطی بدون مرزهای محدود یا از پیش تعیین شده متشکل از بازیگران مختلف شامل انسان
ها،
ماشینها،
ابزارها و
نرم‌افزارها است که تعامل آن
ها بر روی زیرساختهای
دیجیتال و برپایه ارتباط
های دارای مبدأ یا مقصد دیجیتالی مفهوم می
یابد. هر اکوسیستم دیجیتال می
تواند شامل چندین اکوسیستم دیجیتال دیگر درون خود باشد. بزرگی هر اکوسیستم دیجیتال لزوماً ارتباط مستقیمی با ارزش یا طول عمر آن نخواهد داشت
.در دنیای اکوسیستم
های دیجیتال، مدل اصلی کسب
وکار کاملا مشتری
محور است و مشتریان می
توانند با استفاده از گستره وسیعی از محصولات و خدمات از طریق یک درگاه دسترسی واحد و پیوسته، تجربه مناسب و خوشایندی را کسب نمایند. بنابراین میتوان چنین عنوان نمود که اکوسیستم
های دیجیتال از بازیگران متنوعی تشکیل شده
اند که راهکارهای دیجیتال چندبعدی را به گونه
ای که چندین صنعت را دربرگیرند و از طریق کانال
های دیجیتال قابل دسترسی باشند ارائه می
کنند
. در همین راستا در سال
های اخیر نیجریه در زمینه مهارت و کارآفرینی
های دیجیتالی سرمایه
گذاری های بسیاری نموده است که این امر بستر مناسبی جهت رشد و توسعه شرکت
های
AgTech با روندی صعودی را تحریک می
کند. در همین زمنیه میتوان به لاگوس به عنوان یک اکوسیستم فعال و پویا متشکل از انکوباتورها، شتاب
دهنده
ها، استارت
آپ
های دیجیتال و سرمایه
گذاران اشاره نمود. لاگوس از فعالان عرصه ی ارتقای فناوری دیجیتال محسوب میشود. باتوجه
به تعداد جمعیت بالا، جوان و کارآفرین در این کشور، زمینه
های کارآفرینی دیجیتال این پتانسیل را دارد که به موتور تحول اقتصادی در نیجریه تبدیل شود. ازاین
رو ایجاد طرح
های جامع موسوم به دولت الکترونیک، نقشه راه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین پایه و اساس توسعه و پیشرفت است. در همین زمینه بررسی
ها نشان می
دهد که پلتفرم
های دیجیتال هسته اصلی اقتصاد دیجیتال نیجریه هستند. این پلتفرم
ها با ایجاد مزایایی مانند افزایش ارتباط مردم با ذی
نفعان اکوسیستم، تسهیل تراکنش
های دیجیتال، تبادل اطلاعات، ارائه کالاها و خدمات و همچنین ارتقای شرایط اشتغال نقش مهمی در توسعه اقتصاد دیجیتال این کشور ایفا می
کنند.
پلتفرم‌ها و مشاوران فعال در زمینه مهارت و کارآفرینی‌های دیجیتالی نیجریه
Afrimash: آنلاین
شاپی که نقش مؤثری در فروش محصولات کشاورزی دارد و با ارائه یک پلتفرم دیجیتال، کشاورزان را به طور مؤثر به نهاده
های باکیفیت (مانند طیور، ماهی، دام، محصولات زراعی، نهاده
های مزرعه و تجهیزات مزرعه) ارائه شده از طریق تأمین
کنندگان مورد اعتماد متصل می
کند. افریماش
[1] به
عنوان پلتفرم پیشرو در کشاورزی نیجریه محسوب می
شود که از فناوری تجارت الکترونیک در راستای کاهش ناکارآمدی در زنجیره تأمین نهاده
های کشاورزی استفاده می
کند و در نهایت امکان کشاورزی آسان را برای همه فراهم می
کند. بدین صورت که فروشندگان محصولات خود را به
صورت دیجیتال فهرست می
کنند تا به
سرعت و آسان در دسترس کشاورزان قرار گیرند؛ لذا تیم فروش و مرکز تماس به
صورت اختصاصی به کشاورزان توصیه می
نمایند که آنچه را که نیاز دارند جست
وجو نموده و سفارش دهند. اخیراً
USSD این کانال را گسترش داده به صورتی که بر روی تلفن
های ساده نیز کارآمد باشد. بدین صورت شبکه عامل محلی، کشاورزان را به پلتفرم متصل می
کند.در نهایت می
توان چنین عنوان نمود که ارتقای راهکارهای آموزش
های آنلاین کشاورزان، کشاورزان را قادر می
سازد تا شیوه
های کشاورزی، میزان بهره
وری و سودآوری مزارع خود را بهبود بخشند.
Livestock247: به طور رسمی در سال 2018 به
عنوان یک پلتفرم آنلاین راه
اندازی شد. این پلتفرم با گرد هم آوردن تمامی سهام
داران از جمله خریداران، فروشندگان، دامداران، بازرگانان، متخصصان دامپزشکی، قصابی
ها/ کشتارگاه
ها، خدمات لجستیکی و ارائه
دهندگان خدمات مالی نقش آنها را در زنجیره ارزش برجسته می
کند. در همین راستا شرایطی را فراهم می
کند که با یک کلیک، مقرون
به
صرفه
ترین، راحت
ترین و سالم
ترین نوع دام جهت استفاده از فرآورده
های دامی در اختیار مصرف
کنندگان قرار گیرد. همچنین این پلتفرم یک سیستم ردیابی منحصربه
فرد جهت فروش گاو سالم در راستای کاهش خطر ابتلا به بیماری
های مشترک انسان و دام و فروش گوشت را با قابلیت نظارت و ردیابی کامل و ایمن و همچنین بازارهای ساختاریافته جهت مصارف عمده
فروشی و خرده
فروشی را توسعه داده است. به
طورکلی هدف نوآورانه
Livestock247 ارتقای اتصالات دیجیتال در راستای اتصال دیجیتال مصرف
کنندگان مناطق دورافتاده به گوشت سالم است.
:Phillip Tettenborn یکی از ماهرترین مشاوران در زمینه مقیاس
پذیری نوآوری
های کشاورزی دیجیتال از طریق استارت
آپ
هایی مانند
SAIS در شرکت
GIZ است. به عبارتی بر روی مقیاس
بندی نوآوری کشاورزی دیجیتال از طریق استارت
آپ
ها در سراسر آفریقا کار می
کند. در همین راستا از استارت
آپ
های محلی بازدید می
کند، با شرکا و سرمایه
گذاران ارتباط برقرار می
کند و تلاش
های اجتماعی را رهبری می
کند. فیلیپ قبل از نقش خود در
GIZ، بیش از 10 سال تجربه در اکوسیستم
های استارتاپی در سراسر جهان داشته است و بیش از 500 کارآفرین از 50 کشور را مشاوره و راهنمایی کرده است و روی ده
ها پروژه نوآوری و کار آفرینی کارکرده است. همچنین پروژه
هایی را در بیش از 20 کشور با مشتریانی از سازمان
هایی مانند
UN Women،
GIZ،
Goethe Institut، یا
World EXPO تا شرکت
هایی مانند
BMW،
H&M،
Axel Springer یا
Deutsche Telekom ارائه کرده است.
سخنان پایانی
در حال حاضر بسیاری از کشورها در زمینه فناوری دیجیتال سرمایه
گذاری
های کلانی را انجام داده
اند، اما بررسی
ها نشان می
دهد که متأسفانه طیف وسیعی از جمعیتی که در بخش کشاورزی و صنایع وابسته به آن مشغول به کار هستند، نمی
توانند بهره
وری کافی از خدمات دیجیتال داشته باشند. دلیل این امر آن است که هر کشور در بخش کشاورزی با یک چالش امنیتی مخصوص به خود سروکار دارد. بدین صورت که آیا فناوری
های نوین، توانایی تأمین غذای میلیون
ها نفر در سراسر کره زمین بخصوص در کشورهای جهان سوم را دارد؟ آن هم بدون داشتن تحصیلات و مهارت کافی کشاورزان در این کشورها و صرفاً با بهره
گیری از کشاورزی سنتی؟ این یک سؤال و چالش بزرگ برای دولت و تمامی ذی
نفعان کشاورزی به شمار می
رود؛ بنابراین باید توجه داشت که اگر امکان بررسی محصولات کشاورزی محلی توسعه
یافته فراهم نشود آنگاه زیرساخت
های فناوری
های دیجیتال بر روی آنها ناکارآمد تلقی خواهد شد. ازاین
رو ترجیح متخصصان بر این است که فناوری
های دیجیتال باید اقدامات لازم را دررابطه
با امنیت داده
ها و عملیات کشاورزی اتخاذ نمایند تا به کشاورزان خرده مالک در راستای ارتقای کشاورزی دیجیتال کمک کنند. در غیر این صورت، آنها خدماتی را ارائه خواهند کرد که صرفاً به
جای کمک بخش کشاورزی به اقتصاد ملی، واردات محصولات کشاورزی را ارتقا می
دهد. در اینجا این سؤال مطرح است که چگونه فناوری
های دیجیتال باید فناوری بومی مناسب را در بخش کشاورزی رواج دهند؟ در این راستا، باید کشاورزان محلی و خرده مالکین که توانایی خرید تجهیزات پیشرفته را ندارند بیش از گذشته موردتوجه قرار گیرند؛ بنابراین ضروری است که فناوریهای مناسب و کارآمد با فناوری
های مدرن تطبیق داده شوند.
منابع:
پیوند1
پیوند2
پیوند3
پیوند4
پیوند5
فاطمه بیگلری قوچان عتیق(کارشناس ارشد محیط‌زیست دانشگاه فردوسی مشهد)
گروه کشاورزی و منابع طبیعی دیجیتال پژوهشگاه فضای مجازی
نظر کاربران
