همایش زندگی معنادار در عصر فضای مجازی

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فضای مجازی؛ پرسش از «معنای زندگی» از جمله سئوالاتِ عظیم و ستبری است که در طول اعصار و قرونِ مختلف کم‌وبیش ذهن انسان‌ها را به خود مشغول ساخته‌است. با این حال، این پرسش دست کم در دو قرن اخیر با شدت و حدت بیشتری طرح شده و خود را در قالب «بحران معنا» نمایان ساخته است. بحران معنا را می‌توان حاصل تغییرِ کلان‌روایت انسان از هستی، تزلزل در جهان‌بینی‌ سنتی و دگرگونی زیست‌جهانِ انسان به واسطه علم و فناوری دانست. تاکید بر امکان وجود رابطه بین تکنولوژی و معنای زندگی از این واقعیت حاصل می‌شود که فناوری ابزاری صرف و خنثی نیست؛ بلکه واسطه‌ای است ارزش‌بار که شیوه معیشت و زیست‌جهان آدمیان را دگرگون ساخته و به آن شکل می‌دهد. مطالعات تاریخی نشان می‌دهد که تکنولوژی نه تنها واقعیتِ طبیعی، بلکه نحوه مواجهه انسان با خود، دیگری و جهان را دستخوش تحول کرده‌است. برای مثال، لوچیانو فلوریدی در کتاب انقلاب چهارم از تغییر در هویت انسان و دغدغه‌های وجودی او به واسطه فناوری اطلاعات و ارتباطات سخن گفته‌ و تاثیر آن را هم‌ارز انقلاب‌های کپرنیکی، داروینی و فرویدی (که هر یک تاثیر مهمی بر مسئله معناداری داشته‌اند) دانسته‌است. اگر در بحث از معنای زندگی بحث از فضایل و ارزش‌ها، به عنوان پایگاه‌ و سرچشمه معناداری، از جایگاه مهمی برخوردار باشد، آنگاه بحث از رابطه معنا با تکنولوژی به مثابه‌ امری ارزش‌بار و ارزش‌عار موضوعیت خواهد داشت. شایان ذکر است که رابطه تکنولوژی و معنا در آثار برخی از متفکران به‌طور خاص بررسی ‌شده‌است. برای مثال، هربرت دریفوس، از فیلسوفان مشهور فناوری، در مقاله‌ای درباب اینترنت، نیهلیسم و معنای زندگی بحث کرده‌است. لازم است علاوه بر بررسی رابطه کلی بین معنای زندگی و فناوری، به‌طور خاص، به بررسی معضلی که فضای سایبر برای زندگی معنادار ایجاد کرده است بپردازیم. این معضل را می‌توان چنین صورت‌بندی کرد که فضای مجازی ما را از خود، محیط واقعی و اطرافیان و ارزش­هایمان تاحدی دور کرده است و این موجب نوعی (از خود) بیگانگی و بحران معنا شده است. برای پاسخ به این معضل لازم است فضای مجازی در خدمت به انسان و رابطه با محیط و اطرافیان‌ و ارزش­ها قرار بگیرد، و این در صورتی است که فناوری‌های فضای مجازی طوری طراحی شوند که ارزش­ها را نمایان کرده و زندگی فضیلت‌مندانه را برای ما به ارمغان بیاورند. البته برای دفاع از این دیدگاه، نظریات مختلف فضیلت در مکاتب اخلاقی (وظیفه‌گرایی، پیامد‌گرایی و فضیلت‌گرایی) باید مورد بررسی قرار گیرند تا ما را در رسیدن به زندگی فضیلت‌مندانه در عصر فناوری و فضای مجازی یاری رسانند. همایش ملی زندگی معنادار در عصر فضای مجازی مجالی است برای هم‌اندیشی در باب این مسئله.

این همایش قرار است برای نخستین بار به همت گروه مطالعات اخلاقی پژوهشگاه فضای مجازی و گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف برگزار شود. آغاز به کار همایش و دریافت مقالات از امروز 17 اسفندماه 1400 همزمان با دهمین سالگرد تأسیس شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی بوده و محل برگزاری همایش دانشگاه شریف است. محور‌ها و زیرمحور‌های همایش به‌صورت زیر است:

تاریخ‌های مهم در برگزاری این رویداد علمی به قرار زیر است:

شایان ذکر است که پژوهشگاه فضای مجازی به مقالات برگزیده جوایزی نقدی اهدا خواهد کرد و مجموعه مقالات نیز در مجموعه‌ای نفیس توسط انتشارات پژوهشگاه به چاپ خواهد رسید. جهت ارسال مقالات به بخش «همایش زندگی معنادار در عصر فضای مجازی» در پورتال پژوهشگاه فضای مجازی مراجعه نمایید.