فضای مجازی فرصتی بزرگ برای ترجمه فرهنگی به ارمغان آورده است/ در نهضت ترجمه باید به ترجمه فرهنگی توجه شود

به گزارش روابط ‌عمومی پژوهشگاه فضای مجازی، بیستمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی جشنواره ملی ترجمان فتح با محوریت « الزامات و بسترهای توسعه نشر جهانی ادبیات مقاومت» با حضور حجت الاسلام رضا حاج‌ حسینی مدیر دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی پژوهشگاه فضای مجازی و دکتر مهدی مولایی مدیر توسعه کسب و کارهای دیجیتال در مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به صورت مجازی برگزار شد.

حجت الاسلام رضا حاج حسینی مدیر دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی پژوهشگاه فضای مجازی در این نشست، با بیان این‌که ترجمه در دو ساحت زبانی و فرهنگی صورت می‌گیرد، افزود: باید در حوزه ترجمه ادبیات مقاومت، به این نکته توجه شود که زمانی این ادبیات مورد فهم جهان واقع می‌شود و تاثیرگذار خواهد بود که به مقوله ترجمه فرهنگی توجه ویژه شود. در ترجمه زبانی انتقال بسیاری از مفاهیم و نکات امکان‌پذیر نیست. در ادبیات انقلاب و دفاع مقدس، مفاهیم بسیاری همانند توسل، ایثار، باورمندی به نصرت‌الهی، غیرت، جنگیدن بر مبنای اعتقاد، ارزشمندی کشتن و کشته‌شدن در جهاد و... وجود دارد که پایه و اساس فهم آن ادبیات است و چه بسا نقل بسیاری از ماجراهای دفاع مقدس، بدون درک این مفاهیم، کاری خنثی یا غیرمعقول به نظر آید. ترجمه فرهنگی ترجمه‌ایست که بتواند فرهنگی را از کشور یا زبان مبدأ به فرهنگ مقصد منتقل کند. نه گفته‌ها بلکه گفتمان یک جامعه را به جامعه‌ای دیگر به مرتبه فهم و درک برساند. این امر کار ساده‌ای نبوده و وسعت بسیار بیشتری نسبت به ترجمه‌های زبانی دارد.

ظرفیت‌های منحصر به فرد فضای مجازی برای ترجمه مقاومت

مدیر دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی پژوهشگاه فضای مجازی با بیان این که فضای مجازی ظرفیتی بی‌بدیل و ارزشمند برای تحقق ترجمه فرهنگی به ارمغان آورده است، افزود: این ظرفیت ایجاد شده در طول تاریخ بی‌مانند است و فرصتی ایجاد کرده است تا نگرش، عقیده و فرهنگ خودمان را به گستره جهان ترجمه کنیم؛ این ترجمه، مقدمه توسعه فرهنگی و بسط تمدن اسلامی است. اگرچه ادبیات دفاع مقدس و تفکر انقلاب تا کنون هم به دیگر کشورها، تشکل‌ها و فرهنگ‌ها انتقال پیدا کرده است، اما فضای مجازی فرصتی است تا به شکلی گسترده‌تر و با تعمیقی مستحکم‌تر، نشر داده شود.

وی افزود: مقام معظم رهبری نیز در سخنرانی اخیرشان به مسئله «جهاد تبیین در فضای مجازی» اشاره کردند. جهاد تبیین در فضای برون‌‎مرزی، به معنای ترجمه ادبیات، عقیده و خوراندن یک باور و فرهنگ به فرهنگی دیگر است، که ما از آن به عنوان ترجمه فرهنگی یاد می‌کنیم. پیشنهادم این است در لبیک به فرمایش مقام معظم رهبری و در راستای تحقق جهاد تبیین، نهضت ترجمه در فضای مجازی را توسعه ببخشیم.

ضرورت توجه به سایر ظرفیت‌های محتوایی فضای مجازی در نهضت ترجمه

حجت الاسلام رضا حاج حسینی با تاکید بر این‌که نهضت ترجمه در فضای مجازی نباید به آثار مکتوب و ادبیات محدود شود، گفت: ترجمه را محدود به ترجمه آثار مکتوب نکنیم. هر نوع تولید و نشر محتوا در فضای مجازی که بیان‌گر تفکر دینی، انقلابی و سبک زندگی اسلامی ایرانی به دیگر کشورها و زبان‌ها باشد، نوعی ترجمه است. ترجمه‌هایی که گاهی در قالب عکس، کلیپ، فیلم، موسیقی، متن، گفتگو و ... نشر داده شده و در تغییر ذائقه‌ها و فرهنگ‌ها موثر واقع می‌شود.

ضرورت توجه به ظرفیت‌های غیرمحتوایی فضای مجازی در نهضت ترجمه

وی افزود: همچنین نباید ترجمه در فضای مجازی را محدود به تولید محتوا در این فضا کنیم. بسیاری از تفکرات و سبک‌های زندگی از طریق پروتکل‌ها و ساختارهای تعریف شده در پلتفرم‌ها و در قالب فناوری‌ها، خدمات، محصولات نرم‌افزاری و سخت افزاری و حتی فناوری‌های زیرساختی انتقال پیدا می‌کند و بر همین اساس فرهنگی را ایجاد کرده و رفتار جامعه را مدیریت می‌کند. در نتیجه بسترها و ساختارهای فضای مجازی و پروتکل‌های ارائه خدمات در بسترهای مختلف، یکی از قابلیت‌های فضای مجازی برای ترجمه فرهنگی است و به راحتی می‌تواند رفتار یک جامعه را به سمت صلاح تغییر دهد.

ایشان ادامه داد: این در حالی است که متاسفانه در این حوزه که یکی از مهمترین بسترهای پرظرفیت بسط تمدن اسلامی در فضای مجازی است، نه تنها کاستی‌های زیادی داریم، بلکه حتی دغدغه و توجه لازم به این رویکرد ترجمانی و گفتمانی نیز وجود ندارد.

ضرورت جهانی‌سازی پلتفرم‌های مبتنی بر فرهنگ اسلامی در فضای مجازی و حضور کنشگران در بسترهای جهانی

مدیر دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی پژوهشگاه فضای مجازی، با اشاره به ضرورت تولید و جهانی‌سازی محصولات و سکوهای مبتنی بر آموزه‌های دینی گفت: اگرچه اولیت و ضرورت اولیه این است که در نهضت ترجمه، با مقدماتی که عرض شد، خودمان سازوکارها و بسترهای متناسب با فرهنگ خودمان را ایجاد کرده و توسعه جهانی دهیم، لکن حضور و کنشگری فعال، گسترده و هدفمند در بسترهای جهانی موجود نیز بسیار ضروری است.
در نتیجه اگر حاکمیت و فعالان این عرصه، به حوزه‌های مختلف کنش‌گری در فضای مجازی توجه داشته باشند، نه تنها نیازی به مسدودسازی بسیاری از پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی جهانی نیست، بلکه خود فرصتی جهت تحقق ترجمه فرهنگی انقلاب است.