به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فضای مجازی، گروه مطالعات اخلاقی پژوهشگاه فضای مجازی و قطب علمی فلسفه دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، روز چهارشنبه مورخ ۲۰ اسفند ماه، نشستی مجازی با عنوان «آزادی دیجیتال، آزادی معنوی» با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علیرضا قائمی‌نیا برگزار می‌نماید.
یکی از ابعاد مهم فضای سایبر آزادی خاصی است که کاربران در آن دارند. آن‌ها می‌توانند به‌راحتی به یکدیگر پیام بفرستند، به جمع کاربران دیگر هم پیام بدهند یا اطلاعاتی را انتشار بدهند، روابط دوستانه با هم داشته باشند، هر مطلب سیاسی را انتشار بدهند، در حریم خصوصی دیگران وارد شوند و اطلاعاتی درباره زندگی آن‌ها منتشر سازند و غیره. این نکته موجب گردیده که این فضا همواره مورد توجه قدرت‌های سیاسی و اجتماعی قرار گیرد.
هابرماس نخستین بار مفهوم «حوزه عمومی» را مطرح کرد. به نظر او، حوزه‌ای عمومی است که در آن افراد برای شرکت در گفتگوهای آزاد جمع می‌شوند. به‌طور بالقوه، هر کسی به آن دسترسی دارد نکته هیچ‌کس... و مزیتی نسبت به دیگران... بحث نمی‌شود درک هابرماس از حوزه عمومی بر چهار نکته مهم درباره حوزه عمومی مبتنی است. آن‌ها عبارتند از: مشارکت، عدم تبعیض، استقلال و بحث انتقادی منطقی.
۱. مشارکت: حوزه عمومی باید از تعدد و تنوع آرا توسعه یابد و همه در آن مشارکت داشته باشند. به‌این‌ترتیب، یک مرکز ایده‌ها به وجود می‌آید.
۲. عدم تبعیض: به این معناست که حوزه عمومی باید انجمن آزادی برای همه باشد و در مشارکت هیچ نحوه تبعیضی در کار نباشد.
۳. استقلال: حوزه عمومی باید مستقل باشد، زیرا یک محیط مستقل ، بحث انتقادی و منطقی را در پی دارد، جایی که مردم می‌توانند تمام قوای عقلی خود را بدون ترس یا جانب‌داری به کار ببندند.
۴. مباحث منطقی یا تحلیلی: این هسته اصلی و جوهر حوزه عمومی است. به قول هابرماس، مردم در قهوه‌خانه‌ها و محافل به توانایی بهتر در مقابل مقامات وفادار هستند. ترس و جانب‌داری توهین به عقلانیت و تحلیل به شمار می‌رفت که نقطه قوت حوزه عمومی کارآمد است.
برخی ادعا می‌کنند که واقعا اینترنت یک حوزه عمومی را تشکیل می‌دهد. صفات اصلی یک حوزه‌ی عمومی آیده‌آل، تعامل یا دموکراسی مشورتی، باز بودن و در دسترس بودن برای همه، آزادی بیان نامحدود و آزادی اطلاعات، در به کار بردن و لذت بردن از آن‌ها، البته در چهارچوب قانون، برتری مباحث ((منطقی)) و ((انتقادی)) و وفاداری به آن، به‌عنوان مخالفت با تهدید و خشونت است. اینترنت عموماً به‌عنوان یک پایگاه باز و رسانه‌ای فوق تعاملی مورد ستایش قرار می‌گیرد. اگرچه مشارکت در اینترنت با عواملی نظیر دسترسی، هزینه‌ها، سانسور، نبود سواد تکنولوژیک و فن‌آوری‌هراسی محدود می‌شود، می‌توان گفت به‌طور کلی اینترنت یک حوزه‌ی عمومی نسبتاً عمومی و در دسترس است که در آن هر کسی که به یک رایانه متصل به خط تلفن دسترسی داشته باشد می‌تواند آزادانه دیدگاه‌های خود را ابراز کند؛ البته تا زمانی که در چارچوب قانون باشد و به حقوق دیگران تجاوز نکند.
شهید مطهری در ادامه میان دو نوع آزادی فرق می‌گذارد:
۱. آزادی اجتماعی
۲. آزادی معنوی
مراد از آزادی اجتماعی این است که بشر باید در اجتماع از ناحیه سایر افراد اجتماع آزادی داشته باشد و دیگران مانعی در راه رشد و تکامل او نباشند را محبوس نکنند و جلوی فعالیت او را نگیرند به بیان دیگر آن‌ها تمام قوای فکری و جسمی او را در جهت منافع خودشان به کار نگیرند. یکی از گرفتاری‌های زندگی بشر در طول تاریخ این بوده است که افراد نیرومند و قدرتمند از قدرت خودشان سوء استفاده کرده و دیگران را به‌منزله برده خودشان قرار داده‌اند. نوع دیگر آزادی «آزادی معنوی» است. این نوع آزادی آزادی از خویشتن است. به آزادی معنوی در زبان دین «تزکیه نفس» و «تقوا» نیز گفته می‌شود.
این پرسش مطرح می‌شود که آزادی دیجیتال چه نسبتی با آزادی معنوی دارد؟ آیا این دو سازش‌پذیر هستند یا نه؟ سرنوشت آزادی معنوی در اینترنت به‌عنوان یک حوزه عمومی چیست؟
در همین راستا گروه مطالعات اخلاقی فضای مجازی و قطب علمی فلسفه دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نشستی مجازی با عنوان «آزادی دیجیتال، آزادی معنوی» در فضای مجازی با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علیرضا قائمی‌نیا برگزار می‌نماید. این نشست در روز چهارشنبه مورخ ۲۰ اسفند ماه ساعت ۱۶:۰۰ تحت نرم افزار ادوبی‌کانکت در آدرس ذیل برگزار خواهد شد:
http://meeting.iict.ir/qotb
نظر کاربران
