سانسور یا حذف؟ داستان چمدانی که دیگر در دست رئیس‌جمهور نیست

در روز دوشنبه، روزنامه دیلی تلگراف بریتانیا خبر داد که طبق داده‌های انحصاری آژانس تحقیقاتی Sensor Tower، تلگرام از لحاظ تعداد دانلودها دومین اپلیکیشن آمریکا به حساب می‌آید. بین چهارشنبه تا یکشنبه هفته پیش، بیش از نیم میلیون آمریکایی این اپلیکیشن را دانلود کردند و تعداد دانلود این اپلیکیشن نسبت به هفته پیش سه برابر بیشتر شده بود.

این افزایش ناگهانی زمانی اتفاق افتاد که اصلی‌ترین رقیب تلگرام، یعنی واتساپ شرایط و ضوابط اپلیکیشن خود را تغییر داد. واتساپ به واسطه قوانین جدیدش کاربران را مجبور کرد که داده‌های خود را در دسترس شرکت غول‌پیکر فیسبوک (که در سال 2014 خدمات واتساپ را خریداری کرد) قرار بدهند. به موجب این قانون، کسانی که می‌خواهند همچنان از واتساپ استفاده کنند باید شماره تلفن و اطلاعات دیگر خود را با فیسبوک به اشتراک بگذارند (چه در فیسبوک حساب داشته باشند و چه نداشته باشند). از آن زمان تاکنون، تعداد کاربران جدید تلگرام به شدت افزایش یافته و جایگزین واتساپ شده است. چرا که این پلتفرم در رابطه با حریم خصوصی افراد و رمزگذاری داده‌هایشان قول‌های زیادی داده است. اپلیکیشن سیگنال هم ازاین ماجرا مستثنا نیست و در تعداد کاربران خود با افزایش چشمگیری مواجه شده است.

در چند روز اخیر، پس از آنکه توئیتر حساب رئیس جمهور آمریکا دونالد ترامپ را از دسترس خارج کرد، تلاش برای دسترسی به اطلاعات و آزادی بیان آنلاین در آمریکا افزایش یافته است. بعد از طوفانی که طرفداران ترامپ در کنگره واشینگتون ایجاد کردند، شرکت فناوری توئیتر (واقع در سن‌فرانسیسکو) اعلام کرد که با بستن حساب ترامپ جلوی این آشفتگی را می‌گیرد و نمی‌گذارد او به تحریک مردم ادامه بدهد.

پلتفرم‌هایی مانند فیسبوک، اسنپ‌چت و اینستاگرام نیز حساب‌های ترامپ را توقیف یا معلق کردند. این مسئله باعث شد افراد زیادی این اپلیکیشن‌ها را متهم به سانسور کنند. خیلی از شخصیت‌های شناخته‌شده از جمله صدراعظم آلمان، آنگلا مرکل نیز مخالفت خود را نسبت به این موضوع اعلام کردند. به گفته مرکل این کار نقض «حق آزادی بیان» است و می‌تواند برای آمریکا «مشکلاتی» ایجاد کند.

به صورت همزمان، بعضی از فعالان افراطی حقوق بشر نیز در نرم‌افزارهای اجتماعی با محدودیت‌هایی مواجه شدند و بنابراین، به شبکه پارلر (که مخالف سانسور است) روی آوردند. با این حال، در روز سه‌شنبه آمازون به دلیل «انتشار محتوای خشونت‌آمیز» پارلر را از پلتفرم خود خارج کرد و سرورهایش را خاموش کرد. قبل از آن، اپل هم این اپلیکیشن را از اپ‌استور حذف کرده بود تا کابران آیفون نتوانند آن را نصب کنند.

در اوایل این هفته، بنیان‌گذار تلگرام هشدار داد که از بین بردن دسترسی مردم به بعضی جوامع آنلاین، خیلی بیشتر از سانسورکردن این وبسایت‌ها برای جامعه خطر دارد. پاول دورف (که قبلا معروف‌ترین شبکه اجتماعی روسی به نام وی‌کنتاکت را ایجاد کرده بود) در صفحه رسمی خود گفت که «انحصار دوگانه اپل و گوگل» خیلی بیشتر از توئیتر می‌تواند آزادی بیان افراد را به خطر بیاندازد. چراکه آن‌ها می‌توانند با توانایی‌های دیجیتال خود، خدمات ارتباطی را به طور کلی از بین ببرند.

با این حال، بعضی از افراد نگران تعطیلی نرم‌افزارهای اجتماعی نیستند و به قابلیت تبادل رایگان اطلاعات اهمیتی نمی‌دهند. یکی از کاربران آمریکایی توئیتر به نام گوئن سیندر نوشته، «با معلق کردن پارلر، خیلی از این سفیدپوستان خودبرترپندار به تلگرام هجوم می‌آورند. پس بهتر است گوگل و اپل، تلگرام را هم از اپ‌استور حذف کنند.» او در توئیت خود از مردم خواست آنقدر این پیام را توئیت کنند که مسئولین به حرف آن‌ها گوش دهند. فردی با تمسخر درباره توئیت او نوشته بود، «افراد نئونازیسم هم برای انتشار افکار خود از ایمیل استفاده می‌کردند. پس لابد باید ایمیل را هم از دسترس مردم خارج کنید؟»


تهیه شده در گروه علوم و فناوری‌های نوین پژوهشگاه فضای مجازی