تاریخ خبر: ۱۳۹۹/۰۹/۰۴زمان خبر: ۱۰:۱۶منبع: خبرگزاری رساتعداد بازدید: ۲۷۵ هوش مصنوعی می‌تواند نقش مشورتی برای فقیه داشته باشد
به گزارش دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی پژوهشگاه فضای مجازی و به نقل از خبرگزاری رسا، محمدمهدی شب زنده‌دار عضو فقهای شورای نگهبان با تاکید بر ضرورت استفاده از هوش مصنوعی، اظهار داشت: مبحثی در علم اصول وجود دارد که بر اساس آن تنها پس از فحص کامل می‌توان به اصول عملیه و امارات عمل کرد؛ بر این اساس هر امکانی که فحص فقیه در مسیر اجتهاد را کامل تر کند، باید به آن توجه شود.
وی با بیان اینکه بدون این ابزار فحص مجتهد کامل نخواهد بود، ادامه داد: این شیوه همواره در میان فقها رایج بوده است مثلا در گذشته فقها به وسائل الشیعه شیخ حر عاملی مراجعه می‌کردند؛ پس از نوشته شدن مستدرک الوسائل، مرحوم آخوند فرمودند: «برای فحص کامل فقهی باید به مستدرک نیز رجوع شود». بنابراین در صورت وجود امکانات جدید، بدون استفاده از این امکانات فحص مجتهد کامل نخواهد بود و نمی توان فتوا داد؛ بدون استفاده از آی تی به معنای عام خود نیز که شامل ابزارهای مختلف می شود، نمی توان مطلبی را به اسلام نسبت داد؛ مثلا در زمینه واژه شناسی قرآن کریم و روایات با وجود قاموس های رایانه ای فقیه بدون مراجعه به این ابزار نباید معنایی را برگزیند.
حوزه‌های علمیه،از باب مقدمه واجب در عمیق‌تر و دقیق‌تر شدن هوش مصنوعی موثر باشند
آیت الله شب زنده‌دار استفاده از هوش مصنوعی در فرآیند اجتهاد را، امری ضروری برشمرد و گفت: بر اساس اصول مدون حوزه علمیه استفاده از آی تی در زمینه‌های مختلف ضروری است و در غیر این صورت، مسئله فتوا محل اشکال واقع می‌شود؛ نه تنها بهره‌گیری از ابزار موجود ضرورت دارد بلکه پس از باز شدن راه، باید استفاده از آن تعمیق پیدا کند. حتی اگر حوزه علمیه بتوانند در عمیق‌تر و دقیق‌تر شدن این ابزار موثر باشد؛ این کار از باب مقدمه واجب، واجب خواهد بود؛ اگر از ابزار جدید بهره نگیریم در درگاه خداوند متعال مسؤول هستیم؛ چرا که در این صورت اجتهادها دقت کمتری خواهند داشت بنابراین از فناوری جدید که خداوند به بشر ارزانی داشته باید بهره لازم گرفته شود.
هوش مصنوعی می‌تواند نقش مشورتی برای فقیه داشته باشد
وی میزان اعتبار و حجیت هوش مصنوعی و اطلاعات آی تی را بااهمیت خواند و گفت: متخصصین امر در این باب باید توضیح دهند که داده‌ها در چه حد دارای اعتبار هستند؛ آیا موجب یقین می‌شوند و یا تنها احتمالات را در پی دارند؟ اگر خطاها فراوان باشد و نتوان در حد یقین به آن اعتماد کرد و در عین حال عده ای از پژوهشگران تنها به آن اکتفا کنند، در درگاه خداوند متعال بریء الذمه نخواهند بود. در عین حال هوش مصنوعی می‌تواند نقش مشورتی برای فقیه داشته باشد؛ فقیه به عنوان مشورت، از هوش مصنوعی استفاده می‌کند و آنچه از این ابزار به دست می‌آورد، در کنار هم قرار داده و استنتاج نهایی را که توسط خود او انجام شده، در اختیار جامعه قرار می‌دهد.
در فرآیند اجتهاد، هوش مصنوعی تنها به کسی که صلاحیت علمی دارد، کمک می‌کند
استاد درس خارج حوزه‌های علمیه با تبیین مخاطرات استفاده از هوش مصنوعی تصریح کرد: اگر در فرآیند اجتهاد، همه محصولات هوش مصنوعی به صورت صد در صد پذیرفته شود، اشکالاتی را به همراه خواهد داشت؛ ممکن است برخی که در حوزه استنباط اهلیت کافی ندارند، اظهارنظر کنند و این ابزار دستاویزی شود که هر فردی خیال کند با استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند نظر اسلام را به دست آورد. همان طور که هرکسی نمی‌تواند از ابزار پزشکی استفاده کند باید این آگاهی به وجود بیاید که استفاده از این ابزار کار هرکسی نیست و پیش نیازهای خاص خود را دارد؛ بنابراین هوش مصنوعی تنها به کسی که صلاحیت علمی دارد، کمک می‌کند.
کم‌رنگ شدن نقش ذهن و استعداد می‌تواند یکی از محاذیر استفاده از هوش مصنوعی باشد
وی در ادامه افزود: در حال حاضر آی‌تی، مشکلاتی را در دنیا برای دانش آموزان و دانشجویان ایجاد کرده و مانع فعالیت ذهنی دانش‌آموزان شده است؛ حتی برخی از آن‌ها جدول ضرب بلد نیستد و احترامی برای معلم قائل نیستند چون احساس بی‌نیازی از حضور معلم می‌کنند. باید دید هوش مصنوعی چقدر در ابداع و ایجاد جرقه علمی اثرگذار است؛ کم‌رنگ شدن نقش ذهن و استعداد می‌تواند یکی از محاذیر استفاده از هوش مصنوعی باشد؛ نیاز به آیین‌نامه حدود بهره‌گیری از آی‌تی داریم تا این مشکلات به وجود نیاید.
توجه به جهات مثبت و منفی هوش مصنوعی یک امر لازم است
آیت الله شب زنده‌دار افزود: تفکر، اهمیت فراوانی در مسیر تحصیل دارد؛ شخصی حاشیه مکاسب خود را به امام خمینی(ره) هدیه داد؛ امام، در جواب فرمود: «اگر تعداد مراجعات من به حواشی زیاد شود، دیگر زمان فکر کردن نخواهم داشت.»؛ اگر آی‌تی فرصت فکرکردن مستقل را از پژوهشگر بگیرد، قهرا به ضرر علم خواهد بود. مشکل دیگر این است که ابزارهای جدید، زمینه دسترسی به سایر فضاهای مخرب را نیز فراهم می‌کند و می‌تواند فرصت را تبدیل به تهدید کند؛ توجه به جهات مثبت و منفی هوش مصنوعی یک امر لازم است.
استفاده از آی‌تی نه تنها ضرورت دارد بلکه در حد وجوب است
وی با تبیین نحوه استفاده از هوش مصنوعی و ابزار جدید خاطر نشان کرد: استفاده از آی‌تی نه تنها ضرورت دارد بلکه در حد وجوب است؛ چون بدون آن شرایط استنباط فراهم نمی‌شود؛ فضلا و بزرگان حوزه نیز نگاه مثبتی نسبت به آن دارند؛ تنها اشکال، در زمینه محاذیر است؛ اگر محاذیر احصا و رفع شود، هیچ صاحب نظر حوزوی با آن مخالفت نمی‌کند؛ البته نباید هوش مصنوعی جایگزین فقها شود؛ شارع مقدس قول فقها را حجت قرار داده اما ابزار را حجت قرار نداده، مگر اینکه یقین‌آور باشد. تلفن همراه نیز محاذیری دارد ولی آیا می‌توان گفت نباید از آن استفاده کرد؟ خیر باید درست استفاده شود به عنوان مثال تا سن خاصی تلفن همراه به فرزندان داده نشود.
عضو فقیه شورای نگهبان در انتهای بیانات خود، استفاده از ابزار روز را برای تبلیغ ضروری برشمرد و گفت: از طرف دیگر اگر مخاطبین مراکز علمی بدانند که حوزه علمیه در زمینه تولید علم، از بهترین و جدیدترین ابزار استفاده می‌کند، اطمینان بیشتری نسبت به تولیدات آن پیدا می‌کنند. مردم دنیا وقتی بدانند حوزه علمیه با ابزار جدید نظر اسلام را در ساحت‌های مختلف بیان می‌کند، اطمینان بیشتری پیدا خواهندکرد؛ استفاده از این ظرفیت، اقبال به سوی دین را زیاد می‌کند و باعث تبلیغ و نشر اسلام می‌شود.
اخبار مرتبط
نظر کاربران
