اقتصاد دیجیتال؛ موتور پیشران توسعه چین

اقتصاد دیجیتال مؤلفه‌ای حیاتی برای اصلاحات در جهت عرضه
توسعه اقتصاد دیجیتال چین، اصلاحات ساختاری در زمینه عرضه خدمات را تسریع کرده است که به نوبه خود باعث فراهم آوردن و تسهیل زمینه جایگزینی مؤلفه‌های رشد پیشین با نمونه‌های جدید می‌شود و یک چارچوب مهندسی جدید در راستای توسعه با کیفیت بالا را تدوین می‌کند.
اقتصاد دیجیتال شامل رویه دو سویه صنعتی شدن دیجیتال و دیجیتالی شدن صنعت است. بنابراین استفاده گسترده از نسل جدید فناوری اطلاعات منجر به ظهور نوع تازه‌ای از اقتصاد شده است که مشاغل جدیدی را نیز به وجود می‌آورد و سرعت رشد اقتصادی را دوچندان می‌کند. تحول دیجیتال و ارتقا هوشمندانه صنایع روند جدید توسعه یکپارچه را محقق می‌کند و می‌تواند به چین در رفع بهتر نیازهای رو به رشد مردم برای افزایش کیفیت زندگی کمک کند و سبب بالا رفتن شاخص رفاه شود. به عنوان مثال آمار فروش بسیاری از شرکت‌های فعال چینی در حوزه تجارت الکترونیک در طی جشنواره‌های خرید آنلاین به اوج خود رسیده است و هر سال رشد قابل‌توجهی نسبت به سال گذشته داشته است و این نشان می‌دهد که توسعه سریع اقتصاد دیجیتال نه تنها رفاه مردم را افزایش داده است، بلکه سبب افزایش مصرف نیز شده است. رقم فروش آنلاین مجموع خرده‌فروشی‌های اینترنتی چین در سال 2015 به 10.6 تریلیون یوان معادل 1.48 تریلیون دلار رسیده است.
رکود اقتصادی پیش از شیوع کرونا ویروس جدید فشارهای شدیدی را بر جامعه جهانی وارد کرده بود و همه‌گیری بیماری کرونا مشکلات مضاعفی را به وجود آورد و چین را بر آن داشت اقداماتی را برای کاهش مشکلات عدیده خود انجام دهد. توسعه اقتصاد دیجیتال به عنوان یک راه‌کار مناسب باعث ایجاد یک فضای اطمینان‌بخش برای شهروندان در برابر عدم قطعیت ناشی از شیوع کرونا ویروس شده است. بی‌شک یک بازار کار پایدار برای رفاه مردم حیاتی است و جلوه‌ای‌ از مقاومت اقتصادی چین در شرایط کنونی محسوب می‌شود. از آنجایی که رشد مداوم اقتصادی عمدتاً با هدف تأمین و افزایش ظرفیت اشتغال انجام می‌شود، توسعه سریع اقتصاد دیجیتال به عنوان مؤلفه‌ای حیاتی می‌تواند این اهداف را محقق ببخشد.

حجم بالای مشاغل انعطاف‌پذیر
بر اساس اطلاعات رسمی منتشرشده در مورد اقتصاد دیجیتال چین تنها در سال 2018 حدود 191 میلیون شغل از محل توسعه زیرساخت‌های اقتصاد دیجیتال ایجاد شده است که این آمار نزدیک به 25 درصد کل مشاغل این کشور در سال یاد شده به شمار می‌رود. در واقع خیلی از بسترهای اقتصاد دیجیتال زیرساخت‌هایی برای اشتغال و کارآفرینی فراهم کرده است که به مردم امکان انتخاب‌های شغلی بیشتری می‌دهد و تعداد زیادی از گونه‌های جدید و فرصت‌های کسب‌وکار را تقویت می‌کند. بسیاری از شرکت‌ها برای غلبه بر مشکلات ایجاد شده پس از شیوع کرونا با ایجاد تحول دیجیتالی ارتقا هوشمندانه خود را سرعت بخشیده‌اند و بحران را تبدیل به یک فرصت کرده‌اند. شرکت‌هایی که به تحول دیجیتالی رسیده‌اند از مزیت بزرگی برای از سرگیری تولید و تحقق به موقع انتقال تولید برخوردار شده‌اند. تحول دیجیتال و ارتقا هوشمندانه زیرساخت‌های این حوزه همچنین به خیلی از شرکت‌های کوچک کمک کرده است که در مسیر تخصص و نوآوری قرار بگیرند و این موضوع به‌طور قابل‌توجهی توانایی مقاومت آن‌ها در برابر ریسک و تهدیدات افزایش داده و ثبات صنعت و زنجیره‌های تولید کشور را تضمین کرده است. تکنولوژی دیجیتال همچنین می‌تواند به طور عمیقی با سرویس‌های پرداخت و سیستم پشتیبانی مالی و مالیاتی تطبیق یابد تا بتواند به طور مؤثرتر به فعالان بازار برای غلبه بر مشکلات کمک کند.

تولید هوشمند و اینترنت صنعتی
به لطف توسعه اقتصاد دیجیتال و انقلاب جدید صنعتی، بسیاری از کشورها استراتژی مهم توسعه تولید هوشمند و اینترنت صنعتی و کارآمد را انتخاب کرده‌اند. گذر چین از اینترنت متمرکز بر مصرف به اینترنت متمرکز بر صنعت، موجب انتقال کلی ساختار آن از بخش مصرفی به بخش صنعتی شده است. اینترنت صنعتی به عنوان مدل کاربردی جدید که فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات نسل جدید را با اقتصاد صنعتی ادغام می‌کند، یک استراتژی مهم توسعه و سنگ بنای اقتصاد دیجیتال به شمار می‌رود. تغییرات عمیق در مدل صنعتی تولید و افزایش شمار شرکت‌هایی که محصول اینترنت صنعتی هستند، تحول صنعتی چین را ارتقا بخشیده و تسهیل می‌کند. برای پیشرفت بهتر اینترنت صنعتی باید با در نظر گرفتن نقش تعیین‌کننده تخصیص منابع در بازار، همواره بین دولت و بازار هماهنگی وجود داشته باشد. در چنین فضایی به منظور ایجاد محیط کسب‌وکار مطلوب، باید قوانین و مقررات مربوط به حقوق مالکیت معنوی انتقال داده‌ها، امنیت و مشوق‌های سیاسی بهبود پیدا کند.

تقویت امنیت سایبری باعث رشد پتانسیل‌ها می‌شود
حفظ امنیت فضای سایبری در حین توسعه اقتصاد دیجیتال امری حائز اهمیت است. بنابراین چین برای اطمینان از امنیت کلان داده‌ها و اطلاعات باید سرمایه‌گذاری‌های لازم را در زمینه تقویت امنیت سایبری انجام دهد.
در مسیر رسیدن به اقتصاد دیجیتال استخدام استعدادهای سطوح بالا و همچنین افراد ماهر و متخصص اهمیت بسیاری دارد. دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات تحقیقاتی نیز نیاز به پرورش استعدادهای بیشتر با مهارت‌های چندگانه در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات دارند. برنامه‌های درسی مدارس و کالج‌ها نیز باید به گونه‌ای طراحی شوند که اشتیاق به علم و نوآوری را در میان دانش آموزان پرورش دهند. در چنین شرایطی بهبود وضعیت آموزشی کارکنان نهاده‌ها و کارمندان نیز باید مورد توجه قرار گیرند. علاوه بر این همکاری‌های بین‌المللی برای تثبیت زنجیره تأمین جهانی و هدایت اقتصاد به سمت جهانی شدن نیز امری حیاتی است. بی‌شک اقدامات صورت گرفته و الزامات عملی دولت چین در جهت دیجیتالی کردن اقتصاد می‌تواند به عنوان الگو برای بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار گرفته و با اعمال برخی تغییرات به برنامه‌هایی کارآمد در مقیاس بین‌المللی تبدیل شود.

نگارنده: راحله حزب‌الهی (کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی و تحلیل سیستم‌های اقتصادی)
تهیه شده در گروه مطالعات اقتصادی پژوهشگاه فضای مجازی