کرونانوشت/ نقش اقتصاد دیجیتال کشور چین در مواجهه با ویروس کووید-19

در حقیقت، تحت یک اقتصاد دیجیتال بسیار توسعه­یافته، افراد می­توانند بدون نیاز به خارج شدن از خانه، کار خود را ادامه دهند، مطالعه کنند و مصرف کنند. در طول شیوع ویروس کوید-19، اقتصاد دیجیتالی جامعه چین را سر پا نگه‌داشته است.
رشد مستمر اقتصاد دیجیتال نتیجه مزایایی است که چین درزمینه­ی فن­آوری طی سال­ها به دست آورده است، فناوری­هایی مانند 5G و هوش مصنوعی به تقویت تحول اقتصادی چین کمک کرده­اند. شبکه گسترده تدارکات و زیرساخت­های چین قادر به تضمین حمل‌ونقل و خریداری محصولات خریداری‌شده به‌صورت آنلاین در مواجهه با شیوع این ویروس هستند. حجم تحویل چین از سال 2014 به مدت شش سال متوالی بزرگ‌ترین در جهان باقی­مانده است. با ادامه جنگ چین علیه ویروس کوید-19، اقتصاد این کشور در مدت‌زمان کوتاهی دچار آسیب شد، اما توسعه سریع اقتصاد دیجیتال تأثیر منفی شیوع ویروس را جبران نمود [1].
در سال 2019، اقتصاد دیجیتال به‌عنوان نیروی محرکه جدید در توسعه اقتصادی چین نقش­آفرینی کرده بود. دولت چین و شرکت­های فناوری اطلاعات باهم همکاری کرده­اند تا با کوید-19 مبارزه کنند و فناوری­های دیجیتال را با سرعتی بیشتر به‌کارگیرند. در مبارزه با ویروس، فناوری دیجیتال در انتشار سریع و دقیق اطلاعات، حفظ زندگی روزمره و فعالیت­های اقتصادی و اجتماعی، توسعه مراقبت­های بهداشتی و همچنین بازیافت صنایع و فعالیت­های اقتصادی نقش داشته است. فناوری دیجیتال توسعه­یافته در این دوره فوق­العاده فرصتی برای تقویت هرچه بیشتر اقتصاد دیجیتال این کشور است. داده­های بزرگ، ارتباطات از راه دور، تجارت الکترونیکی، تلفن همراه و سایر فناوری­ها و خدمات دیجیتال نقش مهمی در پیشگیری از شیوع این ویروس و همچنین ازسرگیری کارها داشته است [3].
آمارها نشان می­دهد که بین سال­های 2012 تا 2018، حجم اقتصاد دیجیتال چین از 2/11 تریلیون یوان به 3/31 تریلیون یوان گسترش‌یافته است و این کشور به دومین کشور بزرگ جهان ازلحاظ اقتصاد دیجیتال تبدیل‌شده است. سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی این کشور طی این بازه زمانی، از 8/20 درصد تولید ناخالص داخلی به 8/34 درصد رسیده است. اقتصاد دیجیتال از زمان شیوع ویروس کوید-19 در این کشور مهم­تر و باارزش‌تر شده است. آمار و ارقام یک پلتفرم تجارت الکترونیکی نشان می­دهد که از آغاز تعطیلات سال نو چینی، فروش سبزیجات در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 9 برابر رشد کرده و فروش گوشت و تخم‌مرغ 5/7 برابر بیشتر از سال گذشته است، درحالی‌که مواد غذایی منجمد مانند کوفته­ها و شیرینی­ها نیز بیش از هفت برابر بیشتر از مدت مشابه سال گذشته فروخته‌شده است [1].
پلتفرم آنلاین مواد غذایی تازه جی­دی [5] اعلام کرد که فروش آن در مقایسه با سال گذشته از 24 ژانویه تا 2 فوریه با 215 درصد رشد به بیش از 15000 تن محصولات تازه در سطح کشور رسیده است. مدیر انبار دینگ­دانگ [6]، یک پلتفرم تجارت الکترونیکی سبزیجات، گفت: مقدار هر سفارش تقریباً دو برابر و به بیش از 100 یوان (حدود 3/14 دلار آمریکا) افزایش‌یافته است، درحالی‌که درگذشته هر سفارش تنها 60 یا 70 یوان بوده است. برخی از پلتفرم­های تحویل در مواجهه با افزایش قابل­توجه در حجم تجارت، اقداماتی را برای کاهش زمان تحویل و استفاده از ابزارهای تحویل بدون نیاز به‌مواجهه رودررو اتخاذ کرده­اند. بخشی از پلتفرم­های تحویل تهیه و تحویل آنلاین غذا در شرایط افزایش تقاضا بخشی از نیروی کار رستوران­های غیرفعال در زمان شیوع ویروس کوید-19 را به کار گرفته­اند. به گفته مدیرکل مدیریت عملیات شرکت فرش­هیپپو [7]، این‌یک حرکت برد- برد است؛ زیرا نیاز به تحویل آنلاین به‌مراتب بیشتر از حد معمول است و نیاز به نیروی کار بیشتری دارد، درحالی‌که بسیاری از شرکت­های تهیه غذای آفلاین عملیات را به حالت تعلیق درآورده­اند و نیروی کار آن­ها بیکار هستند و دو طرف در تلاش هستند تا مشکلات را پشت سر بگذارند. با توسعه سامانه‌های تحویل، کاهش فروش آفلاین ناشی از بیماری همه­گیر در این حوزه می­تواند تا حد زیادی با افزایش خرید آنلاین جبران شود [2].
با شروع شیوع ویروس در سال نو چینی، رستوران­ها، هتل­ها، پارک­های تفریحی، موزه­ها و تئاترها در دوره اوج خود به‌شدت مورد آسیب قرار گرفتند و جلسات و انجمن­های بی­شماری که برای ماه فوریه برنامه‌ریزی‌شده بود به تعویق افتاد. در این میان اقتصاد دیجیتال نقش تثبیت‌کننده‌ای در مصرف و اقتصاد کلان داشته است. برای مثال در طول شیوع ویروس کوید-19 در چین، 40 درصد از رستوران­ها برای گسترش تجارت آنلاین خود به‌سختی کارکرده‌اند، درحالی‌که نیمی از این رستوران­ها قبلاً خدمات آنلاین ارائه نمی­دادند. آن­ها توانستند این کار را به لطف یک شبکه زیرساختی قوی انجام دهند که امکان خرید آنلاین، تحویل و پرداخت از طریق موبایل را فراهم می­آورد [4].
درزمینه­ی تفریح و سرگرمی نیز، پارک­های تفریحی، موزه­ها و تئاترها شاهد کاهش 90 درصدی و حتی بیشتر در کار خود هستند. درعین‌حال، مشاهده فیلم­های آنلاین، نمایش­های تلویزیونی و فیلم­های کوتاه­مدت رشد چشمگیری را تجربه کرده است، درحالی‌که آموزش آنلاین شاهد رشد 300 درصدی بوده است. آمارها نشان‌دهنده رشد «اقتصاد خانگی- فعالیت‌های اقتصادی در خانه»[8] به دلیل رونق در پخش ویدئو، بازی­های آنلاین و خدمات آموزش آنلاین ­است. به‌عنوان‌مثال، بازی آنلاین محبوب چینی «Arena of Valor» در طول جشنواره بهار روزانه 120 میلیون تا 150 میلیون کاربر فعال (حدود 10 درصد از جمعیت چین) داشته است. معاملات موجود در این بازی در سال 2019 جهش بزرگی را نشان داد و تنها در شب سال نو چین به رکورد 2 میلیارد یوان (290 میلیون دلار آمریکا) رسید. اینکه اقتصاد دیجیتال چین همچنان زیر سایه شیوع این ویروس رشد می­کند، نشان­دهنده پتانسیل عظیم بازار چین است. اگرچه مردم از بیرون رفتن، خرید، مسافرت و تفریح خودداری کردند، اما تقاضای بازاری که 4/1 میلیارد نفر جمعیت دارد همچنان وجود دارد و مصرف آن در حال رشد است [1].
همچنین محبوبیت اپلیکیشن­های ارتباط از راه دور برای تسهیل کار کارمندان در خانه باعث توسعه اقتصاد دیجیتال چین شده است. بارگیری برنامه­های ارتباط از راه دور مانند دینگ تاک [9] و وی­چت­ورک [10] در فروشگاه اپلیکیشن اپل [11] رتبه بالایی دارد. طبق اعلام این شرکت، بیش از 10 میلیون شرکت و سازمان از زمان پایان تعطیلات جشنواره بهار از ابزار دفتر کار تلفن همراه علی‌بابا استفاده کرده­اند [2].
با کمک اقتصاد دیجیتال، چین اطمینان دارد که از شیوع این بیماری جان سالم به در برده و اقتصاد خود را در مسیر رشد بلندمدت و پایدار نگه می­دارد.



نگارنده: نفیسه صالح نیا (دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس تهران)
تهیه شده در گروه مطالعات اقتصادی پژوهشگاه فضای مجازی

1. https://www.chinadaily.com.cn/a/202002/04/ws5e390a64a310128217274c4e.html
2. https://www.xinhuanet.com/english/2020-02/07/c_138764342.htm
3. https://global.chinadaily.com.cn/a/202003/23/ws5e78629aa31012821728148a.html
4. https://www.straitstimes.com/asia/digital-economys-stabilising-role-in-mitigating-coronavirus-impact-china-daily-contributor
5. https://www.jd.com
6. Dingdong Maicai
7. Freshhippo
8. In-House Economy
9. Dingtalk
10. Wechat Work
11. Apple