دکتر آیت‌اللهی در این گفتگو اظهار داشت:
«ابتدا باید بدانیم علت این که دنبال تولید کدهای اخلاقی هستیم، چیست و این کار اصولا چه فایده‌ای دارد؟ طبیعتا در پاسخ می‌گوییم منظور رعایت کردن این کدها توسط کسانی است که با فضای مجازی سر و کار دارند؛ چنان‌که علمای اخلاق نیز از دیرباز به دنبال ارائه دستورات اخلاقی برای زندگی انسان‌ها بوده‌اند. و از آن‌جا که فضای مجازی اقتضائات جدیدی دارد، لذا با مرامنامه اخلاقی تکلیف ما با مسائل اخلاقی در فضای مجازی مشخص می‌شود. اما این قدم اول کار است و باید اقدامات دیگری نیز انجام دهیم و آن این که پس از آن که این همه کد اخلاقی تولید کردیم و به دست مردم رساندیم، چه باید بکنیم که مردم به دستور های اخلاقی آن پایبند باشند؟ به‌عنوان مثال چه کنیم تا کاربر سایت پورن نگاه نکند؟ بنابراین ما با چالش بزرگی به نام متخلق کردن مردم به اخلاق نیز مواجهیم که باید به جز تولید کد دنبال راهکار برای آن نیز باشیم.»
رئیس انجمن علمی فلسفه دین ایران در ادامه افزود:
«برای تولید کردن کد اخلاقی فضای مجازی باید نگرش دینی را در تهیه آن برای کشورمان در نظر گرفت و این مرامنامه متأثر از نگرش دینی نیز باشد. این نگرش می تواند از متون دینی همچون آیات و روایات بهره‌مند باشد و همچنین سنت علمای پیشین اخلاق را لحاظ کند. این دانشمندان دستورات اخلاق اسلامی با رویکرد فلسفی مورد توجه قرار داده‌اند که در واقع همان اخلاق فضیلت ارسطویی می‌باشد که توسط علمای اخلاق اسلامی بسط داده شده است. این دستورات اولا و بالذات برای فضای حقیقی ارائه شده‌اند؛ اما می‌توان بسیاری از آن‌ها را با فضای مجازی به‌نحوی تطبیق داد و از آن‌ها در این فضا نیز استفاده نمود. اما باید متد و چگونگی استنباط دستورالعمل‌های اخلاقی فضای مجازی از آیات و روایات و نیز چگونگی تطبیق آن‌ها با فضای مجازی به‌طور دقیق بیان شود. باید مواضع و مبانی خودمان را در مباحث اخلاق اسلامی روشن کنیم. به عنوان مثال ما اصولی هستیم یا اخباری؟ ما حسن و قبح عقلی را قبول داریم یا حسن و قبح شرعی؟ نقش عقل باید در مسئله روشن شود. آیا عقل در تمامی مراحل اخلاق دینی حضور دارد؟»
این استاد پایه ۲۳ گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی ارائه تبیین نگرش ما به اخلاق اسلامی را در بحث اخلاق فضای مجازی لازم دانسته و گفت باید روشن کرد منظور ما از کلیه مطالبی که می‌گوییم و حتی از خود اخلاق فضای مجازی چیست.
ایشان در بحث تولید کدهای اخلاقی با ضروری دانستن مشخص کردن نقطه هدف گفت:
«باید مشخص شود که مخاطبین ما در کدهای اخلاقی چه کسانی هستند. با تعیین نقطه هدف، ادبیات کدنویسی تغییر می‌کند. همچنین برای تولید کدهای اخلاقی مسئله پژوهش باید روشن شود. مثلا آیا قرار است کدها به صورت آئین‌نامه رفتاری در آید؟ در این صورت، روش
های اجرای آئین‌نامه را نیز باید بیان کرد. روشن شدن این مسئله نیز در نحوه ادبیات کد و در مخاطبین آن تأثیرگذار است. در این خصوص باید توجه کرد که آئین‌نامه‌ها - اگرچه بر مبنای ریشه‌های اخلاقی نوشته شوند- اما ممکن است ریشه‌های یکسان، آیین‌نامه‌های متفاوتی نتیجه دهند. به عنوان مثال استعمال مواد مخدر در هلند با رعایت قواعد و شرایطی آزاد است؛ اما در بلژیک جرم سنگینی دارد؛ هرچند هر دو این آئین‌نامه‌های کاملا متفاوت، با نگاه اخلاقی به مسئله مواد مخدر در فرد و اجتماع دنبال شده‌اند. همچنین لازم است در ابتدای امر پیش از تولید کد اخلاقی یک دسته اصول اخلاقی کلی استخراج کرد، مانند اصل صداقت، عدم اضرار به دیگران، داشتن نیت پاک و ... . این در واقع نوعی مرامنامه برای اخلاق فضای مجازی است. این اصول اگر مستفاد از روح شریعت باشند، می‌توانند نقش قواعد فقهیه برای استنباط احکام شرع را در حوزه اخلاق فضای مجازی ایفا کنند.»
مدیر عامل مجموعه آموزشی هدایت میزان با اشاره به اهمیت لحاظ کردن چالش
های اخلاقی در تولید کدهای اخلاقی متناسب با آن اظهار داشت:
«چالش‌ها در زمینه‌های مختلف فضای مجازی مطرح هستند از خدمات نظیر چت، ایمیل و ... گرفته تا فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، کلان‌داده، اینترنت اشیاء و زنجیره بلوکی. این چالش
ها برخاسته از نگرانی
های اخلاقی عموم مردم است. لذا باید این مسئله را از خود مردم پرسید تا «دوراهه‌های اخلاقی (
Dilemma)» روشن شوند. این ها مواردی هستند که هم در جهت نفی یک فعل و هم در جهت اثبات آن، دستورات اخلاقی وجود دارد و افراد بین دو اقدام اخلاقی دچار سردرگمی می شوند. آثار غربی
ها برای استخراج چالش
های اخلاقی فضای مجازی می‌تواند به ما کمک کند. می‌توان بسیاری از چالش‌ها را از غربی‌ها گرفت؛ اما راهحل
های آن می‌تواند بومی باشد.»
نظر کاربران
