نشست «تحولات هنر در عصر فضای مجازی»

در ابتدای نشست مجید سلیمانی ساسانی گفت: تکنولوژی‌های جدید، فضای جدیدی را برای انسان معاصر ایجاد کرده است. و اثر هنری یا به تعبیر والتر بنیامین هاله اثر هنری و بازتولید مکانیکی اثر هنری دچار تحول مجددی شده است. بحث امروز ما تحول هنر به واسطه تکنولوژی‌های جدید است که این تکنولوژی‌ها به تدریج انسان را از عرصه تولید و توزیع محتوا خارج می‌کند.
سید مهدی ناظمی قره‌باغ در تبیین مسئله نشست، ارائه‌ خود را تحت عنوان«فضای مجازی و عصر سوم تفکر هنری» آغاز کرد، وی گفت: به زعم بنده، تفکر هنری سه عصر را سپری کرده‌است؛ عصر اولی که انسان فکر هنری را در آن تجربه کرده عصر استعاره است. بعد از این عصر به نظر می رسد امر بصری تقویت می‌شود و بازنمایی مطرح می‌گردد.
در این دوران هنر در معاونت فلسفه سه گونه مختلف دارد؛ اولین شکل، گونه هلنی و هلنیستی است. شکل دوم، شکل مسیحی و اسلامی است که بازنمایی در تفسیر دین را مطرح می‌کند. به طور مشخص در دین مسیحیت خدای پسر بازنمایی از خدای پدر است که مبنای هنر بصری مسیحی قرار می‌گیرد. ولی در دین اسلام هنر بصری جایی نداشته و شکل مسموع ادامه می‌یابد.گونه سوم از شکل دوم، شکل سکولار و مدرن هنر بازنمایی است که به صورت بلوغ بصری در قرن 16 رخ می‌دهد. به همین خاطر انسان به سراغ پرسپکتیو می رود چون حقایق باید دارای حداکثر وضوح و تمایز باشند. در این دوره تفکر بصری اوج پیدا کرده و غالب مند می شود. همچنین فلسفه و ظهور زیبای شناسی در کلام بومگارتن،کانت و ...قوام بخش بصری بودن تفکر هنری هستند.
دوره سومِ تفکر هنری از اواخر قرن 19 آغاز شده و در این دوران، هنر بصری به جهت استعدادش شکل متشتت و منتشر پیدا می‌کند. انسان این عصر، در بصری کردن چیزها به دنبال چیزی نمی‌گردد بلکه امر مبصر برای او چیز محسوب می‌شود. این عصر عصری است که ما به آن مبتلا هستیم و باید آن را بپذیریم و اگر با گوش‌های گشوده و با تامل با هستی و حقیقت روبه رو بشویم شاید بتوانیم راهی پیدا کنیم.


سیدحسین شهرستانی نیز گفت: در هنر و خلق اثر هنری ما آرزومند یگانگی و هم آغوشی با هستی و عالم هستیم. هنرمند می‌خواهد حجاب خویش را از میان بردارد. در حالی که درمقام علم و فلسفه، عالم یا نهاد علمی می‌خواهد خودش را تاسیس و یادآوری کند و قلمرو اقتدار و قدرتش را دربرابر جریان سیال و نیرومند طبیعت، تاریخ، فرهنگ و کیهان اثبات کند. این دعوی هنر همواره در متن فرهنگ، دیگری‌های داشته و این کشاکش همواره در طول تاریخ تداوم یافته‌است. اما در دوره مدرن که سوژه‌ی جدید اساسا با طرح تمایز با هستی پا به عرصه ظهور گذاشته، هنر طرح ویژه‌ای پیدا می‌کند. هنر در این دوره آنتی‌تز یا دشمن این سوژه نوظهور است.
هنر به نحو اساسی در آگاهی و عقل ادغام شده و می‌خواهد همه چیز را به انضباط عقل سوبژکتیو دربیاورد. این سوژه دوره‌های تکامل و تطوری دارد که منطبق بر هنر در ادوار جدید است. این ادوار نیز وابسته به تعیین میانجی‌هایی است که نسبت این سوژه را با جهان بازسازی می‌کند. و سوژه مدرن از طریق علم، تکنیک و تاریخ به عنوان میانجی‌های گوناگون، فاصله خودش را با جهان کم می‌کند. به این معنا که جهان را به انقیاد خودش درمی‌آورد و هنر در ادوار مختلف در خدمت این پروژه قرار می‌گیرد.
اما در دوره اخیر با شکل جدیدی از هنر روبه رو هستیم که هم افق با فضای مجازی و شکل جدیدی از تکنیک است. اینترنت آخرین شکل از ظهور عقل ابزاری است که می‌خواهد جهان را به تملک آگاهی دربیاورد. مبنای فهم هنر در این دوران _عصر فضای مجازی_، فهم هنر در واپسین شکل ظهور عقلانیت ابزاری در اینترنت و مناسبات اینترنتی است که بازتولید می‌شود. از این‌روی هنر به این معنای فاحشه‌گونی بی مرز می‌شود، و این امر مانع از جستجوی هنرمند به معنای اصیل کلمه می‌شود.
این دستاورد بزرگ عقلانیت تکنیکی و قدرت اساسی است که سوژه نه خود اشیاء بلکه فضایی را که اشیاء در آن قرار گرفته‌اند تولید می‌کند. این فضا از پیش هرآنچه در او قرار می گیرد را مقرر و معین می‌کند. هنر با نحوی از رخدادگونگی آزاد و رها نسبت داشت، اکنون فضایی مصنوع، مقرر و معین خلق شده و این نقطه ظفرمندی عقل انضباطی است در مقابل جهان.